سیستم سازمان استاندارد بین الملی (ISO) و سیستم استاندارد آمریکای شمالی دو سیستم استانداردی مدونی می باشند که استفاده از این نوع تقسیم بندی متداول می باشد.
استاندارد بین المللی ایزو ۲۱۶ یا (The international standard: ISO 216):
استاندارد بین المللی ابعاد کاغذ یا ایزو ۲۱۶ بر پایه استاندارد DIN کشور آلمان قرار گرفته.
(دلیل استفاده از استاندارد کشور آلمان در این مورد به سابقه و پیشرو بودن این کشور در صنایع چاپ و کاغذ مربوط می شود).
ویژگی منحصر به فرد این سیستم مقیاس پذیر بودن آن است. بر این اساس که در همه ابعاد کاغذ های استاندارد ایزو ، نسبت طول به عرض تقریبا برابر با ۱/۴۱۴۲ ( جذر عدد ۲) است.
در این استاندارد سه خانواده کاغذ با ابعاد مشخص وجود دارند : گروه A ، گروه B و گروه C.
توجه داشته باشید که بر اساس استاندارد ایزو نحوه بیان ابعاد یک ورق کاغذ باید بصورت عرض در طول (با توجه به حالت لاتین ) باشد. برای مثال هنگام نام بردن سایز A4 اونرو بصورت ۲۹۷ × ۲۱۰ میلی متر بیان می کنند. دقت کنید که واحد اندازه گیری استاندارد «میلی متر» است و با توجه به استفاده از نسبت ۴۱۴۲ /۱ برخی از ابعاد عدد اعشاری رند شده است.
گروه A
– در این گروه نسبت طول به عرض کاغذ عدد مطلق ۱/۴۱۴۲ می باشد.
– اندازه مساحت کاغذ A0 در این گروه ۸۴۱ × ۱۱۸۹ mm و تقریبا برابر با یک متر مربع (در واقع ۹۹۹۹۴۹ میلی متر مربع ) است .
– در این گروه اندازه های بعدی با نصف کردن طول کاغذ بزرگتر به دو قسمت بدست می آید. برای مثال قطع A1 با نصف کردن طول کاغذ A0 به دو قسمت مساوی به دست می آید بنابراین قطع A1 مساوی خواهد بود با ۵۹۴ × ۸۴۱ ( البته عرض ۵۹۴/۵ بوده که روند شده است). همانظور که می بینید عرض کاغذ بزرگ تر بعد از نصف شدن طول کاغذ کوچکتر خواهد بود.
تصویر ذیل، همه اندازه‌های کاغذ در سری A را نشان می‌دهد. در این تصویر مشاهده می‌نمایید که هر اندازه از کاغذ، یا دو برابر اندازه رده زیر خود یا نصف اندازه رده بالای خود می‌باشد.
مثلاً در تصویر فوق مشاهده می‌نمایید که:
•A4، نصف اندازه A3 و دو برابر اندازه A5
•A5، نصف اندازه A4 و دو برابر اندازه A6
•A6، نصف اندازه A5 و دو برابر اندازه A7
DL یک سایز عجیب و غریب است. به لحاظ عرض، هم اندازه کاغذ A4 اما از نظر ارتفاع، یک سوم ارتفاع A4 می‌باشد.
گروه B
همه کاغذهای سری B، مبتنی بر اندازه B0 هستند. کاغذهای سری B، نسبت یکسانی با سری A دارند. اگرچه نقطه شروع آن، کاغذ یک متر مربعی نیست. B0، دارای عرض ۱ متر و طول ۱.۴۱۴ متر می‌باشد.
در تصویر زیر، مقایسه‌ای بین اندازه استاندارد A4 و اندازه غیراستاندارد B4 انجام گرفته است.همانطور که مشاهده می‌نمایید، کاغذ B4 به مقدار قابل توجهی بزرگتر از A4 می‌باشد.
هریک از کاغذهای اندازه B، نصف اندازه رده بالاتر خود و دو برابر اندازه رده زیر خود هستند.
•B2 نصف اندازه B1 و دو برابر اندازه B3
•B3 نصف اندازه B2 و دو برابر اندازه B4
•B4 نصف اندازه B3 و دو برابر اندازه B5
•B5 نصف اندازه B4 و دو برابر اندازه B6
•و الی آخر
این وضعیت در تصویر زیر نشان داده شده است. تنها کارهایی که بطور طبیعی در اندازه‌های سری B چاپ می‌شوند، پوسترهای B1 و B0 هستند.
گروه C
از این مقیاس، معمولاً برای پاکت‌ها استفاده می‌گردد. هریک از ابعاد در سری C، کمی بزرگتر از سری A هستند.
در تصویر زیر، مقایسه‌ای بین اندازه کاغذ A4 با کاغذ C4 انجام گرفته است. C4 حدود ۱۰ درصد، بزرگتر از A4 بوده و یک پاکت که از کاغذی با ابعاد C4 ساخته شده می‌تواند به راحتی تعدادی کاغذ A4 را در خود جای دهد. محصولات C4 اغلب از نوع پاکت هستند.
درست مثل کاغذهای سری A و سری B، هریک از سایزهای سری C، دو برابر اندازه رده زیر خود و نصف اندازه رده بالای خود هستند. بنابراین:
•C3، نصف اندازه C2 و دوبرابر اندازه C4؛
•C4، نصف اندازه C3 و دوبرابر اندازه C5؛
•C5، نصف اندازه C4 و دوبرابر اندازه C6؛
•و الی آخر.
•DLX نیز یک اندازه نامتعارف می‌باشد. از آن برای تهیه پاکت‌هایی که نامه‌های تجاری تا شده در اندازه یک سوم را در خود جای می‌دهند، استفاده می‌گردد. پاکت‌های DLX به پاکت‌های DL در بازار معروفند.
گروه ANSI paper sizes D
در این گروه اندازه ها بر اساس اینچ می باشد.
چرا ابعاد کاغذ A4 اعشاری است؟
تا به‌حال دقت کرده‌اید که ابعاد کاغذ A4 از کجا آمده‌است؟
چرا به جای این‌که طول و عرض آن اعداد صحیح و رندی باشند، اعداد اعشاری هستند؟ مثلا عرض کاغذA4 ، مساوی ۲۱.۰۲ سانتیمتر و طول آن ۲۹.۷۳ سانتیمتر است. به نظرتان مساحت کاغذ A4 چقدر است؟
با وجود آن که ابعاد کاغذ A4 به ظاهر اعشاری و بی‌ربط هستند اما مساحت آن دقیقاً ۱۶/۱ متر مربع است، یعنی ۶۲۵ سانتیمتر مربع. در واقع طول و عرض این کاغذ طوری تنظیم شده است که مساحت مورد نظر را حاصل کند.
حتما می‌دانید که کاغذهای خانواده A با افزایش شماره، مساحت‌شان نصف می‌شود. مثلا مساحت کاغذ A4 نصف مساحت کاغذ A3 است. این نصف شدن مساحت با نصف شدن طول کاغذ انجام می‌شود. یعنی کاغذ A3 از طول نصف می‌شود و تبدیل به دو کاغذ A4 می‌شود. در واقع عرض کاغذ A3 برابر طول کاغذ A4، و نصف طول A3 برابر عرض A4 می‌شود. از طرفی تمام این کاغذها باید با هم متناسب باشند. یعنی نسبت طول به عرض آن‌ها یکی باشد. با یک تناسب ساده در می‌یابیم که که طول کاغذ باید ۲ √ برابر عرض آن باشد. این تناسب بین ابعاد کاغذها آرشیو کردن آن‌ها را راحت‌تر می‌کند و همچنین در جریان تولید کاغذ تلفات کمتری به دنبال دارد.
کاغذ A0 به عنوان مبنای طراحی این کاغذها قرار گرفته است. مساحت این کاغذ ۱ مترمربع است. با توجه به این که طول کاغذ باید ۲ √ برابر عرض آن باشد، ابعاد این کاغذ به صورت ۸۴.۰۹x ۱۱۸.۹۲ cm محاسبه می‌شود.
برای محاسبه ابعاد کاغذهای دیگر هم کافی است هر بار عدد بزرگتر (طول) را نصف کنیم.
چاپ, کاغذ a4, ابعاد کاغذ, اندازه های استاندارد کاغذ
پ.ن. محاسبات فوق مبنای تئوری قضیه بودند. در عمل مقداری هم تلورانس به سایز کاغذها اضافه می‌شود. مثلاً ممکن است دقت ۱ میلیمتر در هنگام تولید در نظر گرفته شود.
منابع:
